arctica 33 - Poolnacht van Groningen

De Poolnacht van Groningen werd gehouden van 15 november 2010 t/m 15 januari 2011.

Het was een initiatief van het Willem Barentsz Poolinstituut en C&N-Rijpma Projecten en werd ondersteund door het WWF, Blikveld en de KNNV Uitgeverij. Tijdens een groot scala aan activiteiten werd tevens het veertigjarig bestaan van het Arctisch Centrum (RUG) gevierd. Een kort verslag.
15-11 Op de opening werd veel aandacht besteed aan de activiteiten en mogelijkheden voor het Nederlandse bedrijfsleven bij de winning van gas op schiereiland Jamal in het Noordwesten van Siberië.
18-11 In Zwolle vond het uitgestelde seminar Van wie is de Noordpool? plaats, aangeboden door de Gemeente Groningen en gesteund door VNO-NCW Noord. Geert Greving van GasTerra, secretaris stichting Project Delta Group en voorzitter van de Rusland Groep van de Dutch Trade Board, sprak enthousiast over de mogelijkheden voor de Nederlandse industrie om op Jamal via zee gas te winnen. Volgens Greving kunnen Nederlandse ondernemers met hun innovaties de waterbange Russen goed helpen en kennis aandragen met betrekking tot permafrost. Er zouden bij Jamal alleen wat witte robben zitten (waarschijnlijk bedoelt hij jonge kleine zeehond). Tijdens zijn bezoek aan het gebied werden de oorspronkelijke bewoners, volgens Greving Indianen, er ook even bijgehaald. Die dronken bleken te zijn. Weinig respectvolle taal van de GasTerra-vertegenwoordiger en dat heb ik ook uitgesproken.

Vlnr: Groenlandse les door Ole Korneliussen op de Poolmarkt; Joyce Roodnat spreekt met Bernlef; Sacha Landkroon, huisdichter RUG.

24-11 Op een bijzondere Literaire Poolnacht waren onder leiding van Joyce Roodnat bijdragen te horen van J. Bernlef, Remco Ekkers, Sacha Landkroon, Lars Saabye Christensen (Noorwegen), Sami Ailo Gaup uit Noorwegen, Groenlander Ole Korneliussen (Qivittoq) uit Denemarken. Al dan niet gereisd, (tijdelijk) woonachtig of geboren in Arctisch gebied hadden allen het Arctisch gevoel in hun oeuvre verwerkt. Opvallend was dat de bewoners het wat minder warm en romantisch ervoeren dan de (niet) bezoekers van het Poolgebied.
In het Universiteitsmuseum, dat ook de collectie van het voormalige volkenkundig museum Gerardus van der Leeuw beheert, waren voorwerpen van poolreizigers te zien. Teleurstellend was de voor kinderen bedoelde quiz over Eskimo’s. Het in deze tijd in stand houden van een verkeerde beeldvorming en naamgeving van Inuit past een Universiteitsmuseum niet. Arctic Peoples Alert mocht van het museum geen reactie op haar opmerking ontvangen. Voor de deur stond een replica van de sloep van Willem Barentsz afkomstig van het museum 't Behouden Huys op Terschelling.
Naast de foto-expositie NomadsLife in Galerie Noorderlicht was er in het Noordelijke Scheepvaartmuseum de indrukwekkende foto-expositie Faces from the Scoresby Sund van Dr. Ko de Korte te zien. In 1973-75 fotografeerde hij de inwoners. Het is schokkend te ervaren hoeveel geportretteerden mensen inmiddels overleden bleken te zijn als gevolg van zelfmoord en ongevallen.

Replica sloep van Barentsz. Foto: Willemien Mensinga,
winnares Poolnacht fotocompititie.

14.01 Ter afsluiting vond het Poolnachtdebat plaats, voorafgaand door een seminar en een kinderdebat onder leiding van Prinses Laurentien, in het gebouw van de Gasunie: Economische exploitatie van het Noordpoolgebied: Botsende belangen?! Op het laatste moment was Leo van der Vlist (Nederlands Centrum voor Inheemse Volken) bereid gevonden om in mijn plaats wegens ziekte naar het seminar te gaan. In het onderdeel zelfbeschikking van inheemse volken versus externe belangen wees hij in het hol van de ijsbeer onder meer op de VN-Verklaring voor Inheemse Volken en de internationaal afgesproken ILO-Code of Conduct for Multinationals.

Tentoonstellingstekst Universiteitsmuseum;
Ingang Poolmarkt, A-kerk.

In zijn presentatie belichtte hij Artikel 3 van de VN-Verklaring. Dit artikel verklaart dat inheemse volken zelfbeschikkingsrecht hebben. Op grond hiervan hebben zij het recht om vrijelijk hun politieke status te bepalen en vrijelijk hun economische en culturele ontwikkeling na te streven. Belangen van inheemse volken botsen echter veelal met de belangen van de staat waarin zij leven maar ook met bedrijven die in hun gebieden gevestigd zijn. Inmiddels groeit er een consensus dat het recht van inspraak van de inheemse bevolking niet beperkt mag worden tot consultatie alleen. Er moet daarnaast een lokale toestemming zijn voor de toekenning van exploitatierecht. Dit wordt Free and Prior Informed Consent genoemd. Het principe van een dergelijke toestemming houdt in dat de inheemse bevolking op juiste wijze moet worden geïnformeerd over alle sociale en ecologische gevolgen van een exploitatie en de mogelijke alternatieven hiervan, voordat het project van start gaat. Op die manier zou er meer garantie moeten zijn dat de levenskwaliteit van de lokale bevolking er niet op achteruit gaat en dat zij op eerlijke wijze mee kan profiteren van de winsten op ontginning, aldus Leo van der Vlist. Onder leiding van Menno Bentveld vond het slotdebat plaats. In Zwolle sprak de GasTerra-vertegenwoordiger nog over Indianen. Tijdens het slotdebat werd eerst gesproken over Eskimo’s! Door correctie uit de zaal werd dat veranderd in Nenets. Hun leefwijze op de toendra is volgens GasTerra maar armoedig en voor hun ontwikkeling is urbanisatie een positieve ontwikkeling.

Vlnr: dir. Ammassalik Museum, Carl-Erik Holm met Ko de Korte; Poolnachtdebat; Jeroen Toirkens.